Aleksandra Janus, Weronika Pelczyńska → spotkanie o niematerialnym upamiętnianiu

Historia grochowskiego kibucu zaczyna się w 1919 roku. Trudności finansowe w latach trzydziestych i rosnący antysemityzm utrudniały działanie, ale nawet początek wojny nie zatrzymał kibucników i kibucniczek. Gospodarstwo funkcjonowało do 1942 roku i mimo prób nie udało się go odbudować po wojnie. Współcześnie w tym miejscu znajdują się bloki, zajezdnia autobusowa czy galeria handlowa. Pamięć o tej wspólnotowej, żydowskiej i rolniczej aktywności jest raczej niewielka.

🌻 Jak upamiętniać miejsce, po którym nie został żaden fizyczny ślad? Jak przywracać do współczesności dziedzictwo, które nie wpisuje się w dominujące narracje? Czy pamiętanie musi ograniczać się do materialnych tablic, pomników i obelisków? O możliwościach niematerialnego upamiętnienia — zarówno grochowskiego kibucu i żydowskiego dziedzictwa, jak i każdej historii, która wymaga jeszcze opowiedzenia — rozmawiać będą:

Aleksandra Janus — badaczka, kuratorka, aktywistka i doktorka antropologii. Jest prezeską Fundacji Zapomniane, współtwórczynią Pracowni Otwierania Kultury (Centrum Cyfrowe) i współpracowniczką Ośrodka Badań nad Kulturami Pamięci Uniwersytetu Jagiellońskiego. W pracy akademickiej i twórczej zajmuje się kulturami pamięci, strategiami upamiętniania czy interwencjami we współczesne krajobrazy pamięci. Współtworzyła wystawę „Kryjówki. Architektura przetrwania” (2022), publikację „Nie-miejsca pamięci” (2021) czy działanie performatywne „Still standing” (2021).

Weronika Pelczyńska — choreografka, tancerka i performerka. Absolwentka Eksperymentalnej Akademii Tańca Współczesnego SEAD w Salzburgu, Politechniki Warszawskiej oraz Uniwersytetu Warszawskiego. Przygotowuje choreografię dla teatrów dramatycznych, filmów czy teledysków, a także prowadzi indywidualne i kolektywne projekty artystyczne takie jak „Europa. Śledztwo” (2014), „it will come later” (2018) oraz „Still standing” (2021). Prowadzi zajęcia w Akademii Teatralnej w Warszawie, współtworzy Centrum w Ruchu i inicjatywę praktyk siostrzeństwa.

Spotkanie poprowadzi Agnieszka Kowalska — dziennikarka i historyczka sztuki. Przez piętnaście lat pracowała w „Gazecie Wyborczej”, była redaktorką naczelną serwisu Warszawawarsaw.com, a obecnie jest związana z Fundacją Nowej Kultury „Bęc Zmiana”. Autorka alternatywnych przewodników po Warszawie i okolicach: „Zrób to w Warszawie!” (2010) „Letnisko. Subiektywny przewodnik po linii otwockiej” (2021) czy „Zielona Warszawa” (2022). Mieszkanka Falenicy, ogrodniczka-amatorka i miłośniczka psów.

🌾 Czym jest KIBBUTZ?
Grochowski kibuc może być jednym z pozytywnych przykładów tego, jak wiele możemy wyciągnąć z przeszłości dla teraźniejszych praktyk. Chcemy dołożyć małą cegiełkę, zasiać kolejne ziarno w przywracaniu tej historii. Kontynuować ogromną pracę, jaką wykonało Stowarzyszenie imienia Szymona An-skiego na czele z Manią Cieślą czy zespół kobiet, które opracowały raport „Upamiętnienie Kibucu Grochów. Konteksty, opinie, możliwości” (2019).

Czerpiemy z archiwów, które za Krzysztofem Pijarskim traktujemy jako „wyzwanie rzucone przyszłości”. W duchu współodpowiedzialności za przeszłość i przyszłość, lokalną społeczność i siebie nawzajem chcemy odpowiedzieć na to wyzwanie.

Projekt jest finansowany ze środków m.st. Warszawy w ramach programu Warszawa — miasto otwarte, realizowanego przez Fundację Inna Przestrzeń.

Cykl jest objęty patronatem Żydowskiego Instytutu Historycznego, a partnerem jest Miejsce Akcji Paca 40.